Sanfilippo Syndroom
De oorzaak
Het Sanfilippo syndroom is een inborn error of metabolism, die behoort tot de
mucopolysacharidosen. Dit zijn
lysosomale stapelingsziekten, die gekenmerkt worden door
de stapeling van mucopolysachariden.
wsfmucopolyschema.htm
4 typen Sanfilippo
Biochemisch en genetisch zijn er vier typen San Filippo, die klinisch onderling nauwelijks
van elkaar verschillen. Alle worden gekenmerkt door stapeling van het mucopolysachararide
heparan-sulfaat. De deficiënte enzymen zijn:
- Heparan N-sulfatase (Sanfilippo type A),
- alpha-N-acetylglucosaminidase (Sanfilippo type B),
- acetyl-CoA-alpha-glucosaminide-N-acetyltransferase (Sanfilippo type C) en
- N-acetyl-glucosamine-6-sulfaat-sulfatase (Sanfilippo type D).
Erfelijkheid
Alle vier de subtypen van het Sanfilippo syndroom erven autosomaal recessief over.
Beide ouders van een patiënt met Sanfilippo dienen derhalve heterozygoot drager te zijn
van hetzelfde type. Heterozygote dragers van het Sanfilippo syndroom hebben zelf in het
geheel geen verschijnselen.
Binnen een gezin met het Sanfilippo syndroom is de herhalingskans 25%. De helft van de
kinderen zal heterozygoot (drager) zijn. Een gezonde broer of zus van een patiënt met
Sanfilippo heeft dus 2/3 kans op dragerschap. Deze heterozygote dragers hebben alleen
een verhoogde kans op een kind met Sanfilippo als de partner drager is van hetzelfde type
Sanfilippo. Deze kans is, gezien de prevalentie van Sanfilippo van 1 op 24000 geboorten,
alleen relevant als er sprake is van consanguiniteit.
Geschiedenis
In 1917 beschreef Hunter en in 1919 Hurler patiënten met een grof gelaat en
skeletafwijkingen. Deze ziekten werden "gargoylisme" genoemd. In 1942 werd het genetisch
karakter van deze ziekten onderkend. In 1952 toonde Brante de stapeling van de
mucopolysachariden dermatansulfaat en heparansulfaat aan in de lever en meninges van
patiënten met deze ziekten; die mucopolysacharidosen werden genoemd. In 1957 werden deze
mucopolysachariden ook in urine aangetoond.
In 1958 werd het Sanfilippo syndroom beschreven door Meyer, en later door Meyer en San
Filippo. In 1961 wordt het Sanfilippo syndroom onderkend als aparte ziekte, daarvoor werd
ze beschouwd als een variant van het Hurler syndroom.
In 1964 wordt onderkend dat de ziekten van Hunter, Hurler en Sanfilippo berusten op
enzymdeficiënties. In 1968 toonden Hoof en Hers aan dat de mucopolysachariden lysosomale
stapelingsziekten waren, veroorzaakt door enzymdeficiënties.
In 1971 worden Sanfilippo A en B van elkaar onderscheiden. In 1973 wordt het deficiënte
enzym van Sanfilippo A aangetoond en komt een test voor het deficiënte enzym van
Sanfilippo B beschikbaar. In 1974 komt een test voor het deficiënte enzym van
Sanfilippo A ter beschikking. In 1978 wordt Sanfilippo C en in 1980 wordt Sanfilippo D
beschreven.
Tekst: K. de Geest (AVG), Groot Schuylenburg, Apeldoorn (20-4-2001).