De bouwkundige erfenis van de
familie
Van der Sterre
Al in de zestiende en zeventiende eeuw is de familie
Van der Sterre
een familie van
‘huistimmerlieden’. Over
Doe
Pietersz. van der Starre
(1572-1643) schrijft diens
achterkleinzoon
Jacobus
(1701-1768): ‘Hij was van affaire een huistimmerman, gelijk ook
zijn vader en broeder zijn geweest. Zij hebben als
voorname architecten
al vele groote werken gemaakt;
inzonderheid waren zij de uitvinders van
de spuijers, die
met springdeuren opengaan, gelijk zij daarvan privilege
verzochten, verkregen hebben bij haar Ed. Gr. Mogenden om die alleen
voor den tijd van 10 jaar te mogen maken’.
In
Geschiedenis en Merkwaardigheden der Stad Vlaardingen (p.
43) schrijft P.G.Q. Sprenger van Eijk hierover in
1832: 'Het was
ter eere der stad, dat aldaar gevonden
werden: PIETER ARENSZ, met CLAAS
en DOE PIETERSZ, zijne
zonen, die zich op de uitvinding der spuijen
hadden
toegelegd, tot schuring en onderhoud van de diepte
der havens, voor welke
uitvinding de Staten van Holland hun
toestonden, zoodanige spuijen, tien
jaren lang, alleen te
mogen maken, of indien dezelve nagemaakt zouden
mogen
worden, hun dan honderd gulden voor elke nagemaakte
spuije zouden moeten
worden betaald, op meerdere boete
tegen dengenen, die zulks niet nakwam [noot:
zie resolutien
van Holland, van 22 Dec. 1606.] In de stadsgeschiedschrijving
Vlaardingen in zyne opkomst,
aanwas, geschiedenissen, voorrechten,
koophandel, haring-
en vischvaart, kerk- en wereldlyke gebouwen,
schutterye,
gilden en regeering uit 1807 wordt op
pagina 63 eveneens vermeld dat
de Staten van Holland dit
tienjarig alleenrecht met een Gunstbrief
hadden
toegekend. Daarbij wordt echter het jaartal 1608 vermeld. Een nog
vollediger weergave is te vinden in Geschiedenis van
de Oude Haven
te Vlaardingen van A. Bijl Mz uit 1967.
Hij schrijft dat het drietal
twee verschillende octrooien
vroeg. Een eerste verzoek in 1608 werd niet
ingewilligd
omdat 'de tijd hunner uitvinding te lang was verlopen en al te
zeer was verbreid'. Wel kregen zij zeven jaar lang voor
elk werk waar de
uitvinding werd toegepast '25 pond
vlaams'. Later in hetzelfde jaar 1608
dienden ze een nieuwe
aanvraag voor 'nog een nieuwe maniere ende konst
van een
spoye tot schuringe ende onderhoudinge van de diepte in havenen
ende uitlosinge van water, den gemeenen lande
uittermaten dienstig; wesende
een spoye van 20 voeten wijd,
die men lichtelijken kan openen, ja de deuren
van dewelcke
(van-)selfs ten deelen open souden gaan'. Het was deze uitvinding
waarvoor de Staten hun tienjarig octrooi
verleenden, met de verplichting
tot betaling van een
vergoeding van '100 pond vlaams' voor wie de spuien
wilde
namaken. In de omschrijving herkennen we ook de 'springdeuren' waar
Jacobus over schreef.
Hoewel
door familieleden in tussenliggende generaties ook andere
beroepen worden uitgeoefend (van predikant tot landbouwer)
wordt de bouwkundige
familietraditie tot ver in de
twintigste eeuw voortgezet. Van tenminste
vijf
bouwkundigen uit de familie Van der Sterre zijn in de provincies
Utrecht en Zuid-Holland nog talrijke bouwwerken
te vinden: Gerrit van
der Sterre (1858-1941) en zijn zonen
Adriaan Hendrik (1883-1967), Willem
Sebastiaan (1884-1961)
en Pieter (1888-1975) en een kleinzoon van Gerrit’s
broer
Pieter, eveneens Pieter genaamd (1915-1978).
|
|
Gerrit van der Sterre wordt in 1858 in Zoeterwoude geboren, maar woont het grootste deel van zijn leven, vanaf 1889, in Nieuwerkerk aan den IJssel. Van beroep is hij timmerman, maar in ieder geval zijn of waren in Moordrecht ook enkele door hem gebouwde huizen te vinden. Ook laat hij een timmermanskist na, die als 15-jarige maakte op de ambachtsschool. De kist is voorzien van zijn initialen en een datum: 21 november 1873. Hij overlijdt in 1941. Zijn drie oudste zonen treden in zijn voetsporen. |
|
Adriaan Hendrik van der Sterre (Moercapelle 19 mei 1883 - Bilthoven 1 juli 1967) begint na de ambachtsschool met een bouwbedrijf in Waddinxveen. In 1915 verkoopt hij dit bedrijf aan zijn zwager Johannes Reijm en vestigt hij zich in Utrecht. In 1917 verhuist hij naar het nieuwe dorp Bilthoven, waar hij in mei van dat jaar de N.V. Biltsche Bouw en Bouwgrond Maatschappij opricht. Tot aan zijn pensioen blijft hij eigenaar-directeur van dit bedrijf. |
|
Willem Sebastiaan van der Sterre (Zoeterwoude 29 juni 1884 - Antwerpen 27 maart 1961) werkt enige tijd als timmerman in Woerden en Harmelen, alvorens hij zich in 1910 in Bilthoven vestigt. Hij is er directeur van de Naamloze Vennootschap tot Exploitatie van Onroerende en Roerende Goederen ‘Prins Hendrik’. Tussen 1910 en 1926 (of 1927) bouwt hij een grote hoeveelheid woningen. Daarna reist hij enige tijd door Australië en (Zuid-)Afrika, waarna hij zich vestigt in België, waar hij een eerst nog huizen bouwt en dan een theehuis in Merksem begint. |
|
|
Pieter van der Sterre (Zoeterwoude 15 maart 1888 - Harmelen 11 oktober 1975) is korte tijd bouwondernemer voor hij in 1915 het door hemzelf gebouwde hotel-pension Leeuwenhorst aan de Dolderseweg in Den Dolder gaat uitbaten. Verder is van hem nog een in 1928 gebouwd huis in Den Dolder bekend. | |
 |
Pieter (Piet) van der Sterre (Koudekerk aan de Rijn 8 juli 1915 - Leiderdorp 3 oktober 1978) specialiseert zich als architect onder andere in de restauratie van kerken. Vanuit zijn woonplaats Leiderdorp werkt hij in de wijde omgeving. In de periode 1966-1970 wordt onder zijn leiding de grote kerk in Vlaardingen gerestaureerd. In deze kerk bevindt zich nog altijd de uit 1643 stammende grafzerk van voorvader en ‘huistimmerman’ Doe Pietersz. van der Starre. Langs de oude burcht in de binnenstad van Leiden loopt het naar Pieter van der Sterre vernoemde Van der Sterrepad. |
|
 |
In 2016 schreef Henk van der Sterre een boek over zijn vader Piet van der Sterre. Het boek is verschenen bij uitgeverij de Muze. |
Objecten
Aan de hand van monumenteninventarisaties en eigen onderzoek is onderstaande lijst van door leden van de familie Van der Sterre gebouwde, gerestaureerde of verbouwde objecten samengesteld. Het overzicht is (uiteraard) verre van volledig, maar geeft een eerste impressie van de bouwkundige erfenis van de familie Van der Sterre. Bij veel nieuw gebouwde objecten valt op dat de bouwkundigen/architecten tevens als opdrachtgever optraden. Met name rond Bilthoven waren de Van der Sterre’s zogenaamde eigenbouwers. Voor eigen rekening werden huizen gebouwd, die vervolgens te koop werden aangeboden.
Plaatsen: Barendrecht / Bergambacht / Bilthoven / Bosch en Duin / Den Dolder / Harmelen / Jaarsveld / Leiden / Leiderdorp / Moordrecht / Nieuwerkerk aan den IJssel / Nieuwkoop / Rijnsaterwoude / Ter Aar / Vlaardingen
|
Plaats:
Barendrecht Adres: Omschrijving: restauratie kerk Jaar van uitvoering: ca. 1961 Architect: P. van der Sterre (1915-1978) Opdrachtgever: Bron: Xander Luttik en Frits de Wilde (red.), Op pad langs Rijnlandse dorpskerken, Alphen aan den Rijn 1990, p. 150. |
|
|
Plaats:
Bergambacht Adres: Omschrijving: restauratie kerktoren Jaar van uitvoering: 1961-1963 Architect: P. van der Sterre (1915-1978) Opdrachtgever: Bron: website Nieko Jongerius. |
|
Plaats:
Bilthoven 
Adres: Emmaplein 4 Omschrijving: Winkel-woonhuis Bouwjaar: 1919 Architect: W.S. van der Sterre Opdrachtgever: P. Weijnands Bron: E.H. Dikland en J.A. van der Hoeve, Monumenteninventarisatie van de gemeente De Bilt , De Bilt-Delft-Rotterdam 1983. Bijzonderheden: rechts de situatie omstreeks 1926. In de rechterzijgevel bevindt zich de 'eerste steen' op 5 april 1919 gelegd door Hendrika Elizabeth Weijnands, geb. 14 okt 1907, vermoedelijk een dochter van de opdrachtgever. |
|
Plaats: Bilthoven  Adres: Julianalaan 93 Omschrijving: Landhuis, volgens de ansichtkaart rechts genaamd 'Villa Biltscheduin' Bouwjaar: Onbekend Architect: W.S. van der Sterre Opdrachtgever: W.S. van der Sterre Bijzonderheden: Werd door W.S. van der Sterre zelf bewoond Bron: Foto uit particulier bezit |
|
Plaats: Bilthoven Adres: Julianalaan 263 Omschrijving: Landhuis Bouwjaar: 1921-1923 Architect: W.S. van der Sterre Opdrachtgever: W.S. van der Sterre Bijzonderheden: 'Eén van de vele door W.S. van der Sterre gebouwde panden aan de Julianalaan.' Bron: E.H. Dikland en J.A. van der Hoeve, Monumenteninventarisatie van de gemeente De Bilt, De Bilt-Delft-Rotterdam 1983. |
|
Plaats: Bilthoven Adres: Kruislaan 2A Omschrijving: Bouwjaar: Onbekend Architect: W.S. van der Sterre? Opdrachtgever: - Bron: Foto uit particulier bezit Bijzonderheden: dit huis werd enige tijd bewoond door W.S. van der Sterre en mogelijk niet door hem gebouwd. |
 |
Plaats: Bilthoven Adres: Paltzerweg 13 Omschrijving: Villa Bouwjaar: ca. 1929-1930 Architect: A.H. van der Sterre Opdrachtgever: A.H. van der Sterre Bron: - Bijzonderheden: dit huis werd van 1930 tot ongeveer 1972 bewoond door de kunstschilder Jan Boon (1882-1975). |
|
|
Plaats: Bilthoven Adres: Parklaan 35, 37, 41, 43, 45 Omschrijving: Woningen Bouwjaar: 1922-1923 Architect: W.S. van der Sterre Opdrachtgever: W.S. van der Sterre Bron: E.H. Dikland en J.A. van der Hoeve, Monumenteninventarisatie van de gemeente De Bilt, De Bilt-Delft-Rotterdam 1983. |
|
|
Plaats: Bilthoven Adres: Parklaan 67, 69, 75, 77 Omschrijving: Woningen Bouwjaar: 1922-1923 Architect: W.S. van der Sterre Opdrachtgever: W.S. van der Sterre Bron: E.H. Dikland en J.A. van der Hoeve, Monumenteninventarisatie van de gemeente De Bilt, De Bilt-Delft-Rotterdam 1983. |
|
Plaats: Bilthoven Adres: Prins Hendriklaan 103-105 Omschrijving: Dubbele villa Bouwjaar: 1910 Architect: W.S. van der Sterre Opdrachtgever: W.S. van der Sterre Bijzonderheden: Was enige tijd Christelijk pension-rustoord Vredenburgh. Bron: www.historischekringdebilt.nl |
 |
Plaats: Bilthoven Adres: Prins Hendriklaan 107-109 Omschrijving: Dubbele villa Bouwjaar: 1910 Architect: W.S. van der Sterre Opdrachtgever: W.S. van der Sterre Bijzonderheden: - Bron: www.wijkvogelzang.nl |
 |
Plaats: Bilthoven Adres: Prins Hendriklaan 111-113 Omschrijving: Dubbele villa Bouwjaar: 1913 Architect: W.S. van der Sterre Opdrachtgever: W.S. van der Sterre Bijzonderheden: Nr. 111 draagt de naam Johanna, nr. 113 droeg in 1920 de naam Cornelia. Bron: www.wijkvogelzang.nl |
 |
Plaats: Bilthoven Adres: Rembrandtlaan, ter hoogte van het huidige nummer 40 Omschrijving: Woonhuis Bouwjaar: 1913 (jaartal aangebracht in gevel) Architect: W.S. van der Sterre Opdrachtgever: - Bijzonderheden: Mogelijk woonde W.S. van der Sterre omstreeks 1915 in dit huis. Het huis is gesloopt, onbekend wanneer. Sterke gelijkenis met huis De Vrije Veste in Bosch en Duin, zie hieronder. Bron: Foto links uit particulier bezit. Foto rechts een prentbriefkaart met poststempel 1922, beschikbaar gesteld door Jan van den Heuvel. |
|
Plaats: Bilthoven Adres: Rubenslaan 16 Omschrijving: Huis genaamd 'De Hooiberg' Bouwjaar: 1915 Architect: W.S. (?) van der Sterre Opdrachtgever: Bron: Hans de Groot, 'Huisnamen lijken vaak op wat ze niet zijn', in: De Biltse Grift, december 2000. |
 |
Plaats: Bilthoven Adres: Spoorlaan 2 Omschrijving: Woon- en winkelhuis Bouwjaar: 1913 Architect: W.S. van der Sterre Opdrachtgever: J.B. Lambeek Bijzonderheden: Was vanaf 1926 café-restaurant Spoorzicht. Bron: www.wijkvogelzang.nl |
 |
Plaats: Bilthoven Adres: Spoorlaan 6 Omschrijving: Kleine villa Bouwjaar: 1912 Architect: W.S. van der Sterre Opdrachtgever: W.S. van der Sterre Bijzonderheden: Gespiegelde versie van de kleine villa's op nrs. 8, 10 en 12. Bron: www.wijkvogelzang.nl |
 |
Plaats: Bilthoven Adres: Spoorlaan 8, 10 en 12 Omschrijving: Kleine villa's Bouwjaar: 1912 Architect: W.S. van der Sterre Opdrachtgever: W.S. van der Sterre Bijzonderheden: Gespiegelde versie van de kleine villa op nr. 6. Bron: www.wijkvogelzang.nl |
|
Plaats: Bilthoven Adres: Jan Steenlaan 18 Omschrijving: Vrijstaande gepleisterde villa Westhove Bouwjaar: 1913 Architect: W.S. van der Sterre Opdrachtgever: Bron: Sabine Broekhoven en Sonja Barends, De Bilt. Geschiedenis en architectuur , Zeist 1995. |
|
Plaats: Bilthoven Adres: Jan Steenlaan 23 Omschrijving: Witgepleisterde vrijstaande villa van twee bouwlagen Bouwjaar: 1913 Architect: W.S. van der Sterre Opdrachtgever: W.S. van der Sterre Bron: Sabine Broekhoven en Sonja Barends, De Bilt. Geschiedenis en architectuur , Zeist 1995. |
|
Plaats: Bosch en Duin Adres: Baarnseweg 22 Omschrijving: Woonhuis De Vrije Veste Bouwjaar: 1912 Architect: W.S. van der Sterre Opdrachtgever: W.S. van der Sterre Bron: Ronald Blijdenstein, Zeist, groei en bouw. Den Dolder en Bosch en Duin, Zeist 1984. |
|
Plaats:
Bosch en Duin Adres: Biltseweg 9 Omschrijving: Bouwjaar: 1920 Architect: A.H. van der Sterre Opdrachtgever: Bron: Ronald Blijdenstein, Zeist, groei en bouw. Den Dolder en Bosch en Duin, Zeist 1984. |
|
Plaats: Bosch en Duin Adres: Biltseweg 11 Omschrijving: Bouwjaar: 1920 Architect: W.S. van der Sterre Opdrachtgever: Bron: Ronald Blijdenstein, Zeist, groei en bouw. Den Dolder en Bosch en Duin, Zeist 1984. Bijzonderheden: vermoedelijk gesloopt. |
|
Plaats: Bosch en Duin 
Adres: Biltseweg 51 Omschrijving: Huize Domburg Bouwjaar: in of voor 1927 Architect: W.S. van der Sterre Opdrachtgever: - Bijzonderheden: Zie advertentie rechts, NRC 1 oktober 1927 |
|
Plaats: Den Dolder Adres: Dolderseweg nummer onbekend Omschrijving: Hotel-pension Leeuwenhorst Bouwjaar: 1915 Architect: P. van der Sterre (1888-1975) Opdrachtgever: P. van der Sterre (1888-1975) Bijzonderheden: Werd ook bewoond en geëxploiteerd door P. van der Sterre. Gesloopt, op deze plaats is Hotel Hiensch gebouwd. Bron: dr. K.W. Galis, Huis ter Heide, Bosch en Duin en Den Dolder in oude ansichten, Zaltbommel 1980. |
|
Plaats: Den Dolder 
Adres: Paltzerweg 152 Omschrijving: landhuis De Burght, deed in de jaren dertig dienst als 'Luthers Buitencentrum "De Burght". Bouwjaar: 1928 Architect: P. van der Sterre (1888-1975) Opdrachtgever: P. van der Sterre (1888-1975) Bron: Ronald Blijdenstein, Zeist, groei en bouw. Den Dolder en Bosch en Duin, Zeist 1984. Zie ook advertentie rechts, uit NRC 23 maart 1929. Bijzonderheden: het gebouw is inmiddels gesloopt. |
|
Plaats: Harmelen
Adres: Putkop 2-4 Omschrijving: Dubbele woning Bouwjaar: 1910 Architect: W.S. van der Sterre Opdrachtgever: W.S. van der Sterre Bijzonderheden: W.S. van der Sterre verkocht het pand later aan Teunis van Oosterom. In 1917 en 1926 vonden kleine verbouwingen plaats. Bron: Karel Loeff en Elyze Smeets, Harmelen. Geschiedenis en architectuur , Zeist/Utrecht 2000 |
|
Plaats:
Jaarsveld Adres: S.L. van Alterenlaan 27-27a Omschrijving: Restauratie 'Huis te Jaarsveld' Jaar van uitvoering: 1974 Architect: P. van der Sterre (1915-1978) Opdrachtgever: onbekend Bron: Fred Gaasbeek en Teun Winkelman, Lopik. Geschiedenis en architectuur , Zeist 1996. |
|
Plaats: Jaarsveld Adres: S.L. van Alterenlaan 28 Omschrijving: Restauratie tuinmanswoning bij 'Huis te Jaarsveld' Jaar van uitvoering: 1974 Architect: P. van der Sterre (1915-1978) Opdrachtgever: onbekend Bron: Fred Gaasbeek en Teun Winkelman, Lopik. Geschiedenis en architectuur , Zeist 1996. |
|
Plaats: Leiden Adres: Omschrijving: Restauratie Hooglandse Kerk Jaar van uitvoering: voltooiing 1978 Architect: P. van der Sterre (1915-1978) Opdrachtgever: onbekend Bron: P. van der Sterre, 'De Hooglandse Kerk', in: Jaarboekje 1977 voor geschiedenis en oudheidkunde van Leiden en omstreken , Leiden 1977. |
|
Plaats: Leiden Adres: Omschrijving: Restauratie koepel Marekerk Jaar van uitvoering: voltooiing 1963 Architect: P. van der Sterre (1915-1978) Opdrachtgever: onbekend Bron: P. van der Sterre, 'De koepel van de Marekerk', in: Jaarboekje voor geschiedenis en oudheidkunde van Leiden en omstreken 1964, Leiden 1964. |
|
Plaats: Leiderdorp Adres: Omschrijving: Restauratie Dorpskerk Jaar van uitvoering: voltooiing 1970 Architect: P. van der Sterre (1915-1978) Opdrachtgever: onbekend Bron: P. van der Sterre, 'De Dorpskerk', in: Leiderdorp aan jaagpad en snelweg. 1200 jaar wonen, Leiderdorp 1979. |
|
Plaats: Moordrecht Adres: Middelweg nummer onbekend, voorheen Bredeweg (kadastraal nummer A-bis 1429) Omschrijving: Woonhuis en varkensschuur Bouwjaar: 1910 Architect: W.S. van der Sterre, De Bilt Opdrachtgever: J. van Tilburg Fz., veesnijder Bron: Index op bouwtekeningen Moordrecht 1903-1941, Streekarchiefdienst Hollands Midden. |
| Plaats: Moordrecht Adres: onbekend, aan de oude spoordijk, tussen de 3e en 4e tocht Omschrijving: Woonhuis Bouwjaar: 1906 Architect: G. van der Sterre Opdrachtgever: D. van Vliet Bron: Index op bouwtekeningen Moordrecht 1903-1941, Streekarchiefdienst Hollands Midden. |
|
| Plaats: Moordrecht Adres: onbekend, oud adres F80, langs de oude spoorweg, tussen de 3e en 4e tocht Omschrijving: twee huizen onder één dak Bouwjaar: 1905 Architect: G. van der Sterre, Nieuwerkerk aan den IJssel Opdrachtgever: Dirk van Vliet, Nieuwerkerk aan den IJssel Bron: Index op bouwtekeningen Moordrecht 1903-1941, Streekarchiefdienst Hollands Midden. |
|
| Plaats: Moordrecht Adres: onbekend, langs de oude spoorweg, tussen de 3e en 4e tocht Omschrijving: schuur Bouwjaar: 1905 Architect: G. van der Sterre, Nieuwerkerk aan den IJssel Opdrachtgever: D. van Vliet, Nieuwerkerk aan den IJssel Bron: Index op bouwtekeningen Moordrecht 1903-1941, Streekarchiefdienst Hollands Midden. |
|
 |
Plaats: Nieuwerkerk aan den
IJssel Adres: Kerklaan 58 Omschrijving: woonhuis Bouwjaar: 1914 Architect: G. van der Sterre, Nieuwerkerk aan den IJssel Opdrachtgever: G. van der Sterre, hij is vermoedelijk zelf in het huis gaan wonen. Bron: de huidige eigenaar en J. Streef, Nieuwerkerk aan den IJssel in oude ansichten deel 2, foto 44. |
 |
Plaats: Nieuwerkerk aan den IJssel Adres: Kerklaan 64 Omschrijving: woonhuis Bouwjaar: ca. 1905 (zie foto rechts) Architect: G. van der Sterre, Nieuwerkerk aan den IJssel Opdrachtgever: A. Koolmees Bron: J. Streef, Nieuwerkerk aan den IJssel in oude ansichten deel 2, foto 42 en 43. |
|
Plaats:
Nieuwkoop Adres: Kerkstraat Omschrijving: Verenigingsgebouw De Rank Jaar van uitvoering: 1964-1965 Architect: P. van der Sterre (1915-1978) Opdrachtgever: Hervormde Kerk Bron: Xander Luttik en Frits de Wilde (red.), Op pad langs Rijnlandse dorpskerken, Alphen aan den Rijn 1990, p. 115. |
|
|
Plaats: Rijnsaterwoude Adres: Omschrijving: restauratie kerk de 'Woudse Dom' Jaar van uitvoering: 1956-1958 Architect: P. van der Sterre (1915-1978) Opdrachtgever: Bron: Xander Luttik en Frits de Wilde (red.), Op pad langs Rijnlandse dorpskerken, Alphen aan den Rijn 1990, p. 156. |
|
Plaats: Ter Aar Adres: Omschrijving: restauratie Dorpskerk Jaar van uitvoering: 1959-1961 Architect: P. van der Sterre (1915-1978) Opdrachtgever: Bron: Xander Luttik en Frits de Wilde (red.), Op pad langs Rijnlandse dorpskerken , Alphen aan den Rijn 1990, p. 147. |
|
|
Plaats: Vlaardingen Adres: Omschrijving: Restauratie Grote Kerk Jaar van uitvoering: 1966-1970 Architect: P. van der Sterre (1915-1978) Opdrachtgever: onbekend Bron: P.G. Heijnsbroek en M.A. Struijs, De zerken in de Nederlandse Hervormde Grote Kerk te Vlaardingen. Deel I: De zerken liggende in het verhoogde deel van het koor, Vlaardingen 1999. |
Samenstelling: E.M. Habben Jansen, achterkleinzoon van A.H. van der Sterre.
_____________________________
Reacties
