DEN HAAG
R.K. Kerk H. Teresia van Avila (Westeinde)
KERK ALLEEN NOG IN GEBRUIK BIJ POOLSE PAROCHIE
De hieronder vermelde gegevens zijn grotendeels afkomstig uit het parochie-archief (aanwezig in het Haags Gemeente Archief) en uit het archief van de samensteller.
1841 - De nieuwe kerk is gereed en het oude orgel uit de Spaanse kapel (maker onbekend, 1 man. en 10 registers) wordt in de nieuwe kerk geplaatst.
1851 - Nieuw orgel fa. F.B. Loret - Vermeersch, Mechelen. Het oude orgel wordt door Loret in 1852 in het R.K. Jongensinstituut in Katwijk geplaatst, waar het in 1889 moet wijken voor een Cavaille-Collorgel.
(foto: Aart de Kort)
Dispositie: (verzameling Broekhuyzen Sr, uitgegeven door VNM in 1986 onder redactie van A.J. Gierveld)
| MANUAAL: | POSITIEF: | ECHOWERK: | PEDAAL: |
| Bourdon 16' | Prestant 16' | Roerfluit 8' | Subbas 16' |
| Open (Fluit ?) 8' | Prestant 8' | Viol di Gamba 4' | Open Fluit 8' |
| Prestant 4' | Figaro 8' | Woudfluit 4' | Open Fluit 4' |
| Fluit 4' | Violoncello 8' | Quintadena 3' | Open Quint 3' |
| Quint 3' | Gedakt 8' | Flageolet 2' | Octaaf 2' |
| Octaaf 2' | Fluit 4' | Dulciaan 2'* | Bazuin 16' |
| Mixtuur IV | Flageolet 2' | Harmonica 8' | Trombone 16' |
| Cornet V | Euphonia 8' | Trompet 8' | |
| Bazuin 16' Disc. | Trompet 8' | * verm. wordt een Dulcia- | Clairon 4' |
| Trompet 8' | na (conische fluit) be- | ||
| Clairon 4' B. | doeld | ventil, calcanteklok |
Uitgebreide reparaties, schoonmaak en mogelijke wijzigingen vinden plaats in o.a. 1860 en 1883. In laatsgenoemd jaar verplaatst de fa. Maarschalkerweerd de (vrijstaande) speeltafel 3 meter naar voren.
(foto: Aart de Kort)
In 1885 geeft M. H. van 't Kruijs in zijn dispositieverzameling de volgende dispositie:
| HOOFDMANUAAL: | BOVENMANUAAL: | RUGWERK* | PEDAAL: |
| Bourdon 16' | Prestant 16' | Salicional 8' | Subbas 16' |
| Viola 16' | Prestant 8' | Roerfluit 8' | Open Fluit 8' |
| Prestant 8' | Viola 8' | Viola 4' | Quint 6' |
| Fluit 8' | Bourdon 8' | Veldfluit 4' | Octaaf 4' |
| Quintadena 8' | Prestant 4' | Quint 3' | Octaaf 2' |
| Prestant 4' | Fluit 4' | Flageolet 2' | Bazuin 16' |
| Fluit 4' | Flageolet 2' | Harmonica 8' | Trompet 8' |
| Octaaf 2' | Basson 8' | Clairon 4' | |
| Mixtuur IV | Euphone 8' | calcantklok, pedaal-, | |
| Bazuin 16' | manuaal - en positief- | ||
| Trompet 8' | koppeling |
* Van 't Kruijs noemt het echowerk abusievelijk rugwerk. Het is de vraag in hoeverre zijn dispositieopgave betrouwbaar is, gezien de grote verschillen met de vroegere én de huidige situatie.
1888, 1899 en 1908 - Werkzaamheden door J.J. van den Bijlaardt, Dordrecht.
De organist van de Geref. Kerk te Voorburg, M.P. van den Bos, geeft in zijn collectie een handgeschreven dispositie (vermoedelijk opgetekend in de 20er of 30er jaren en noemt het zelf 'de oude dispositie', dus in ieder geval vóór de ombouw van 1924:
| MANUAAL I: (HW) | MANUAAL II: | MANUAAL III: | PEDAAL: |
| Bourdon 16' | Prestant 16' | Roerfluit 8' | Subbas 16' |
| Viola 16' | Prestant 8' | Salicionaal 8' | Violoncello 8' |
| Prestant 8' | Quintadena 8' | Veldfluit 4' | Openfluit 4' |
| Bourdon 8' | Viola 8' | Viola 4' | Octaaf 2' |
| Prestant 4' | Gamba 8' | Quint 3' | Bazuin 16' |
| Openfluit 4' | Vox Celeste 8' | Flageolet 2' | Trombone 16' |
| Octaaf 2' | Prestant 4' | Harmonium 8' | Trompet 8' |
| Mixtuur IV | Basson 8' | Klaroen 4' | |
| Bazuin 16' B/D. | Euphone 8' | ||
| Trompet 8' | tremulant voor alle klavieren | ||
| P+II, II+III (was het HW op II) |
1924 - Ombouw, wijziging en pneumatisering fa. J.J. van den Bijlaardt, Dordrecht.
1951 - Reparatie fa. Jos Vermeulen, Alkmaar
|
|
|
Speeltafel (foto: Aart de Kort) Deel pedaalpijpwerk (foto: Aart de Kort)
Een algehele restauratie van dit unieke orgel dringt zich meer en meer op.
Dispositie:
| MANUAAL I: C-g''' | MANUAAL II: C-g''' | MANUAAL III: C-g''' | PEDAAL: C-d' |
| Prestant 16' | Bourdon 16' | Salicionaal 8' | Subbas 16' |
| Prestant 8' | Prestant 8' | Roerfluit 8' | Octaafbas 8' |
| Open Fluit 8' | Quintadeen 8' | Dolce 8' | Cello 8' |
| Violoncel 8' | Viola di Gamba 8' | Vox Angelica 8' | Openfluit 4' |
| Bourdon 8' | Vox Coelestis 8' | Viola 4' | Octaaf 2' |
| Octaaf 4' | Prestant 4' | Veldfluit 4' | Bazuin 16' |
| Fluit 4' | Violine 4' | Flagéolet 2' | Trombone 16' |
| Quint 3' | Basson 8' | Harmonium 8' | Trompet 8' |
| Octaaf 2' | Euphone 8' | Tremulant | Clairon 4' |
| Cornet II-III-IV-V | Vox Humana 8' | ||
| Bazuin 16' | Tremulant | SPEELHULPEN: | KOPPELINGEN: |
| Trompet 8' | autom. ped.omschakeling | P+I,P+II,P+III, I+II, I+III, | |
| Pp, P, Mf, F, Ff, T | II+III, I+II 16' | ||
| 3 vrije combinaties | |||
| tongwerkinschakeling | |||
| inschakeling Reg. Cresc. | |||
| trede zwelkast Man. II* | * ook als registertrekknop | ||
| trede zwelkast Man. III* | uitgevoerd, ter rechter- | ||
| trede Register Crescendo* | zijde van de klaviatuur. |
pneumatische toets- en registertractuur
Aart de Kort, september 2000
