Het dorp Rheden

Rheden als dorp bestaat al 1048 jaar, maar al duizenden jaren daarvoor bewoonden Germaanse bevolkingsgroepen onze omgeving. Het moet er ooit nog mooier hebben uitgezien dan nu in 2008, maar wat is het toch jammer dat vele dingen uit het verleden verloren zijn gegaan. Oude boerderijen en schaapskooien werden afgebroken of gingen verloren en wegen onherkenbaar veranderd. Zo staat er aan de Europalaan in Rheden een huis diagonaal op deze laan, terwijl de andere huizen parallel aan deze straat gebouwd zijn. De verklaring hiervoor; de Arnhemseweg, nu een zijstraat van de Oranjeweg, liep vanaf de Arnhemsestraatweg schuin het dorp in en kwam langs het hiervoor genoemde pand uit op de Arnhemseweg zoals deze nu loopt. Gelukkig telt Rheden nog enkele oude gebouwen. Boerderijen in Worth-Rheden, een Hallehuisboerderij uit de 18^e eeuw aan de Groenestraat nr. 10 en onze eeuwenoude dorpskerk. Laten wij proberen dat, wat er van ons Culturele Erfgoed nog rest voor de toekomst te bewaren, dit cultuurbesef door te geven aan onze kinderen en met elkaar beginnen aan een wandeling door het voor ons zo historische dorp Rheden.

                                                   WORTH-RHEDEN

Worth-Rheden, een stuk grondgebied van de gemeente Rheden en liggende ten westen van het dorp Rheden is al erg oud. De naam is gekozen, omdat worth waard betekent, een laaggelegen omdijkt stuk land. Denk maar aan de Frater Waard, de Beijmerwaard en de Havikerwaard in dezelfde gemeente. Frappant is ook, dat waard in het Engels uitgesproken worth is, maar of dat iets met deze taal te doen heeft is niet duidelijk. Het gebied van Worth-Rheden begint even voorbij restaurant De Bronckhorst loopt tot  de Massenweg. Van de Massenweg naar het zuiden tot de IJssel en dan weer naar het westen tot het industrieterrein “Riverstone”.

In Worth-Rheden lagen en liggen prachtige oude boerderijen, schaapskooien en landhuizen. Een bestaand landhuis is b.v. “Rhederhof” en een verdwenen landhuis “De Brink”     

                                                              Rhederhof

De prachtige tekeningen in dit verhaal zijn van de heer W. van Reine uit Velp. Hij tekende bekende plekjes in ons dorp welke nu verdwenen zijn. Voor een vooraf af te spreken prijs tekent hij uw huis of boerderij. Het moeten wel oude panden zijn!

De Posthoorn

De oude herberg de “Posthoorn”, al in 1678 genoemd,  is heel lang in het bezit geweest van de familie Belder. De oude Posthoorn is afgebroken in 1926. De nieuwe Posthoorn is meer naar achteren gebouwd en werd toen chauffeurscafé. Het was een bekend café in de regio. Veel supporters van  de VV Rheden  kwamen na een uitwedstrijd aan om iets te gebruiken en zeiden tegen elkaar: “we gaan nog even naar Jan ten Hoedt” In 1989 is het chauffeurscafé  en de oude schuur afgebroken en na een grondige verbouwing werd het een Chinees restaurant wat het nog steeds is.

De huizen tegenover het restaurant zijn ongeveer 125 tot 150 jaar oud. Er stond een prachtige villa het “Velper End” genoemd. De laatste jaren voor de afbraak in de 70ger jaren van de vorige eeuw, was het een verzorgingstehuis.

                                                                    De Tol

 juli 1820 werd de eerste steen gelegd voor de straatweg Arnhem-Zutpen. Om de kosten te dekken werden op verschillende plaatsten tollen neergezet: in Ellecom, bij de Posthoorn en bij Bronbeek in Arnhem. De tolgaarder moest dag en nacht aanwezig zijn om zijn geld van passanten te innen.

Rond 1900 zijn de tollen opgeheven en afgebroken, de tol bij de Posthoorn, bewoond door de familie Reijers tot 1934. Toen werd deze afgebroken.  Alleen de tol in Arnhem waar nu een makelaardij in gevestigd is, staat er nog.

Er liep een weg van de tol naar het spoor. Er stond een boerderij de “Beemt”. Deze is in 1913 afgebrand. Nu staat er een gashouder. De boerderij welke afgebrand is werd bewoond door de familie Arends. Er stonden ook 4 arbeiderswoningen van Lüps van Biljoen.

                                                                   De Bronckhorst

De familie van Essen bouwde in het midden van de 19^e eeuw een boerderij, tevens bakkerij en winkel. Gerrit van Essen had er een “hulppostkantoortje “ met de naam “Worth-Rheden.

Toen Gerrit in 1939 overleed ging het over op zoon Frits welke de voorkamer verbouwde tot gelagkamer. Hij gaf zijn café de naam
 “Zomerlust”. Er werd ook pension gehouden. In 1947 betrok de heer Bronkhorst het pand en verbeterde het pand door er een rieten kap op te zetten.

In 1965  werd er gestopt met hotelgasten.  In 1977 is het overgegaan naar de familie van Dijk en rond 2000 is het overgenomen door de huidige eigenaar.

Bij de brievenbus even voorbij de Bronckhorst bevindt zich een kadastersteen welke het begin van Worth-Rheden aangeeft.

Op een kaart  van van Geelkerken uit 1635 staat hier vlakbij ook een herberg en er tegenover  de Snippendaalseweg welke richting Eerbeek liep. De spoorlijn kwam vele jaren later, rond 1866.

                                                                 Vossenhuizen

Aan het einde van de Brinkweg, de Kruishorst voorbij,  staan enkele woningen. Voor de middelste woning staat nog een pomp. Deze huizen zijn in 1911 gebouwd door de eigenaar van de Steenfabriek, nu industrieterrein  De Groot. Nu Riverstone. De arbeiders liepen over een jaagpad door het weiland naar de fabriek. Met hoogwater werden zij naar de fabriek overgebracht met een roeiboot.

                                                              De Kruishorst

Wanneer we van Vossenhuizen teruglopen naar de Roggeweg passeren we het landgoed “ De Kruishorst”. Het landgoed wordt al in de 16^e eeuw vermeld onder de naam “ Meekerens Goetje”.

De Kruishorst bestond uit een hoofdgebouw met ten oosten een Oranjerie met tuinmanswoning, een hof met druivenkas en broeibakken en ten westen een koetsierswoning met paardenstallen en ruimte voor de rijtuigen. De bewoners maakten geen gebruik van de Brinkweg, maar van de lange oprijlaan welke uitkwam op de Arnhemsestraatweg. Tot het landgoed behoorde de “ Munnickhof”, de “ Roskam”, “ Snippendael”, heide ( begraafplaats), weiden en akkers, samen 150 ha. Nu heeft het landgoed nog een oppervlakte van 12 ha.

Het vorige huis is afgebroken in 1950 en de huidige woning is gebouwd tussen 19951 en 1953. De koetsierswoning met bijgebouwen zijn in 1947 afgebrand.

In 1982 is de Oranjerie met tuinmanswoning verkocht en behoort dus niet meer tot het landgoed. In 2007 verkocht de laatste eigenaar Frans Welling  het landgoed aan paardenkenner Theo Jansen.

Eigenaren daarvoor waren o.a. Derk van Meeckeren, heer van Cruishorst.

In de periode 1594- 1619 in de ridderschap van de Veluwe compareert zijn zoon Johan Derck tot Cruishorst en Puffelick, gehuwd met Anna van Heerdt en wordt in 1612 tot de ridderschap toegelaten.

Anna kwam uit een bekend Veluws geslacht van Heerdt of Heerde. Teruggaande tot de 13^e eeuw heette dat geslacht van Rheden, woonde op Heuven en was gelieerd aan de Heren van Baer in Lathum.

Adam van Meeckeren woonde er van 1660- 1668 en Jan Joost wordt beleend met het goed in 1671. Hij verkocht de Kruishorst in 1672 aan Zweder van Boetzelaer. Vervolgens kwam het in handen van Baron van Haersolte die het in 1792 verkocht voor Fl. 20.000,- . F.W. van den Steen verkocht het in 1796 voor Fl. 30.000,- aan de familie Ketjen.

Vervolgens waren de eigenaren Mevr. Den Tex-Ketjen, A.Vis en vervolgens Frans Welling en nu Theo Jansen.

De Monnickenhof

 De Munnickenhof en boerderij de Beemt behoorden bij elkaar. Op de Munnckenhof woonde rond 1700 Rutger van der Hell. Van 1741 – 1751 was Lodewijk van Byland eigenaar. De Monnickenhof was “ gerechtigd” in de Rheder Mars. In 1780 is J.F.W. van Spaen eigenaar en vervolgens in 1832 W.C. Ketjen. In 1982 wordt de boerderij afgebroken en later weer herbouwd. In de huidige boerderij heeft pachter fam. Groenewoud een zorgboerderij gevestigd.

Leuk te vermelden is het verhaal van de Graaf van Byland. Hij was eigenaar van het landgoed “de Entel” bij Borculo en was gek op bomen. Bij zijn landgoed liet hij verschillende lanen aanleggen: de grote Allee, de Zij allee enz. Nu was hij ook eigenaar van de Munnickenhof en de Beemt, dus hier moesten ook lanen verschijnen. De boeren waren hier niet blij mee en aangezien de Brinkweg eigendom was van de Marken restte de graaf niets anders dan de bomen te planten op zijn eigen grond, dus tegen de Munnickenhof aan. De bomen werden, vijf jaar oud, geplant in  1774, dus stammen uit het geboortejaar van Napoleon, 1769, nu dus 238 jaar oud.                       

                                                                             De Brink

anneer we van de zorgboerderij verder lopen passeren we de Roggeweg, gaan met de bocht mee rechtsaf en na een paar honderd meter zien we dan rechts een vervallen schuur staan, thans behorende bij de Kinderboerderij, maar vele jaren daarvoor bij huize “De Brink” welke daar schuin tegenover stond. Al in oude akten, 1407-1410 wordt “ ten goede te Brink” al vermeld. In de actes komen we Hilla van Heerde tegen, vanaf 1402 leenvrouwe van het “ Goet thoe Heuve”.

In 1632 verkocht Gerhardt van Wenckem aan Gerart Otters een uiterwaard de “ Baersche Brink en deze verkocht hem weer in 1659 aan de ambtsjonker Johan van Wijnbergen. De ambtsjonkers hadden zitting in het toenmalige bestuur van de Kerspel Rheden en vergaderden vaak in de Roskam en het Veerhuis. Vermoedelijk heeft Johan er een huis laten bouwen. Na de van Wijnbergens kwam de familie De Renesses in het bezit van het landgoed tot 1797. Zij hadden een “Heerenbank” in de dorpskerk van Rheden. ( met familiewapen). De laatste eigenaar van het landgoed was de heer J.G. Wurfbain, bankier in Amsterdam en wonende op het grote huis op Heuven.

Het huis werd in het midden van de 19^e eeuw gesloopt. De boerderij welke er bij stond werd in de tachtiger jaren afgebroken en zoals gezegd is de vervallen schuur bij de kinderboerderij het enige wat is overgebleven.

Van het landhuis liep een statige Eikenlaan naar de IJssel, de Groenstraat genoemd, niet te verwarren met de Groenestraat in het centrum van Rheden.

Enkele pachters van de boerderij: Groenewoud, Moll en v.d. Hekke.

                                           De Brinkweg, met links de Haesenberg en rechts Bergzicht

 De Haesenberg

Terug lopende komen we op de splitsing Brinkweg-Worth-Rhedenseweg. De laatste heet overigens tegenwoordig ook gewoon Brinkweg. Op de splitsing staat boerderij de Hazenberg. Er vlakbij stond een schaapskooi welke met het oudste gedeelte van de boerderij in 1990 is afgebrand. De Haesenberg komt al voor op een kaart van  van Geelkerken.

21 januari 1516: Johan van Scerpenzeel, richter te Arnhem en van de Veluwezoom oorkondt dat Baldewijn van den Waitter en diens vrouw Jacob overdragen aan Arndt ten Belhem, een huis en hofstad genaamd Hasenberch en gelegen in het kerspel Reden in de buurtschap Wortreden.

De Hasenberg was leenplichtig aan de heerlijkheid Gendt ( 1516-1829).

Rond 1665 koopt Willem Everwijn de Hasenberg en vervolgens beleent de heer van Gendt in 1671 de Hasenberg aan Willem Everwijn. Latere pachter is de familie Frederiks.

                                                                              Bergzicht

In 1775 wordt, na opdracht van zijn broer Mr. Gerard Brantesen, Mr. D.W.A. Brantsen beleend met het goed Bergzicht. In 1781 verkoopt hij 29 eikenbomen op het landgoed. In 1802 dragen Mr. D.W.A Brantsen en zijn vrouw G.A.A. Brantsen het goed Bergzicht over aan hun zoon : Mr. Johan Brantsen. Ooit stond er ook een schaapskooi. De boerderij is een zogenaamde Hallenhuisboerderij. De huidige bewoner is Chris Liet.

                                                                                                Het Klooster

Wanneer we op de Oranjeweg rechtsaf gaan, de Roggeweg op, staat er na de bocht een prachtige, zeer oude eik, waarschijnlijk tussen de 300 en 350 jaar oud. Bij deze eik stond een boerderij met de naam “Het  Klooster”, in 1832 bewoond door Derk van Strijp, hier van Striep genoemd. In 1842 werd Mr. D, Baron Brantsen eigenaar van de boerderij. Nu in 2008 is er van de boerderij niets meer te zien. Alleen de statige eik is niet weg te krijgen in het prachtige beeld wat men vroeger van deze plek moet hebben gehad.

Op de oude boerderij en honderd meter daar voor, rechts woont Dea Frederiks. De boerderij was een Gelders leen en wordt vernoemd onder de naam “Copvogelsgoet”. Eigenaar was Jacob Vogel. In 1779 werd het eigendom van Baron D. Brantsen ( zie hiervoor) en zijn vrouw G.A.A. Brantsen. In 1863-’64 draagt Jhr. Th. L. Brantsen “Copvogelsgoed over aan Jhr. A.A.E.J.R. Brantsen.

                                                                            Villa Voorheide

Op de plek waar de Arnhemseweg en de Arnhemsestraatweg bij elkaar kwamen stond vroeger de villa Voorheide. Een oude muur is nog te herkennen, nu, even voor de spoorlijn bij het begin van de Oranjeweg. Het had verschillende eigenaren, maar in 1950 woonde er de weduwe Ridder van Rappard

Een honderd meter daarvoor, de bekende “Punt”genoemd stond ook een woonhuis met dezelfde naam. Een stukje geschiedenis, want tussen dit perceel en Voorheide liep een klein weggetje dat aansloot op de Roggeweg( al in 1832 vermeld) en er tegenover op de Snippendaalseweg welke richting Eerbeek liep. De spoorlijn kwam vele jaren later, rond 1866.

In de 60er jaren sloopte men de Punt, villa Voorheide en de tuinmanswoning. Zoals gezegd bleef de oostelijke tuinmuur overeind. Er kwamen stoplichten en in 2007 verscheen de rotonde. Vlakbij de tuinmuur werden rond 1929 een aantal urnen gevonden evenals op het landgoed Rhederhof en de Kruishorst. Een bewijs dat al vele eeuwen geleden de omgeving bewoond werd.

bijpot                

 In de 60er jaren sloopte men de Punt, villa Voorheide en de tuinmanswoning. Zoals gezegd bleef de oostelijke tuinmuur overeind. Er kwamen stoplichten en in 2007 verscheen de rotonde.

                                                                            Rhederhof

 In  1832 vermeldt de Kadastrale Atlas nog geen landgoed. Het had vele eigenaren o.a. van Spaen, van Tricht, Ketjen, Brantsen en de Mark van Rheden. In 1855 verwierf Johanna Henriette Engelen enige percelen bouwland en liet de huidige villa bouwen. Johanna werd in 1789 te Nijmegen geboren en trouwde met Daniёl Francis Schas. In 1877 overleed een dochter, oud 60 jaren. Zij liggen begraven op het oude kerkhof aan de Pinkelseweg. Na haar werd Jonkvrouwe Julie Henriette Brantsen- van der Zijp eigenares. In het begin legateerde zij het aan haar nicht jonkvrouwe Amelie Jacqueline Brantsen welke  in 1951 overleed. Tijdens haar leven had zij Rhederhof al vermaakt aan de Hervormde Gemeente Rheden. Die mocht het gebruiken voor Christelijke doeleinden en men bouwde er het bejaardenhuis “Rhederhof” In het jaar 2000 verhuisden de bewoners naar het nieuwe Rhederhof aan de Worth-Rhedenseweg en kwamen in het oude pand asielzoekers. Nu staat het al weer een lange tijd leeg en men is van plan het af te breken en er nieuwe huizen op te bouwen.

 In het nest ( De Roskam)

Volgens een kaart van  Nicolaas- Isaäc van Geelkerken uit 1634 stond hier een herberg “In het nest”  In 1715 verkopen de erven Belder de Roskam voor Fl. 5150 aan Adolf Brouwer. Daarna werd het bezit van de fam. Ketjen die ook de Kruishorst in eigendom had. De muurankers van de oude herberg vermelden het jaartal 1688. In 1899 kwam er een nieuw hotel in Chaletbouw ontworpen door de architect Jos.Th.J. Cuypers.

Op een oude ansichtkaart, gedateerd 12 augustus 1902 staat: kamer nr.5, Mevr. M.G. Mac Leod-Zelle: Lieve Margriet, wij zijn goed gearriveerd, uw liefhebbende Dina van Brienen. De brief werd gevonden in een oud boek en is nooit gepost. Mevrouw Leod-Zelle was de bekende Mata Hari. Tot enkele tientallen jaren geleden stond er naast de Roskam een Paddestoel waar men heerlijk ijs kon kopen.

Hier tegenover ligt het “Ketjesbos, behorende bij de Kruishorst.

                                                  Arnhemsestraatweg

We wonen in Rheden in een prachtig dorp, gelegen tussen de stuwwallen van de Veluwezoom in het noorden en de IJssel in het zuiden. Rijdend over de A348 ben je Rheden zo voorbij, maar komende van Velp over de Arnhemsestraatweg rijd of loop je ongemerkt door een stukje geschiedenis. Allereerst de “Posthoorn” welke lang in het bezit geweest is van de familie Belder. In 1926 werd de oude Posthoorn afgebroken. De nieuwe, wat meer naar achteren gelegen, werd  een bekend chauffeurscafé. Veel supporters van de VV. Rheden kwamen na een uitwedstrijd aan om iets te gebruiken. “We gaan er eentje halen bij Jan ten Hoed”, zeiden ze dan.

In 1989 is het chauffeurscafé afgebroken en na een grondige verbouwing omgetoverd in het Chinees restaurant “China Palace”. Schuin tegenover de Posthoorn stond de tol. Op 21 juli 1820 werd de eerste steen gelegd voor de straatweg Arnhem-Zutphen. Om de kosten te dekken werden op drie plaatsen tollen neergezet,  één in Ellecom,  één bij de Posthoorn en één bij Bronbeek in Arnhem. In 1900 zijn de tollen weer afgebroken. De tol in Ellecom werd verkocht aan een notaris in Doesburg en die te Rheden, bewoond door de fam. Reijers, werd uiteindelijk in 1934 afgebroken.

De tol, schuin tegenover de Posthoorn

 De Bronckhorst

De familie van Essen bouwde in het midden van de 19^e eeuw een boerderij, tevens bakkerij en winkel. Gerrit van Essen had

 er een “hulppostkantoortje “ met de naam “Worth-Rheden”.

Toen Gerrit in 1939 overleed ging het over op zoon Frits welke de voorkamer verbouwde tot gelagkamer. Hij gaf zijn café de naam “Zomerlust”. Er werd ook pension gehouden. In 1947 betrok de heer Bronkhorst het pand en verbeterde het pand door er een rieten kap op te zetten.

In 1965  werd er gestopt met hotelgasten en werd het enkel een restaurant.  In 1977 is het overgegaan naar de familie van Dijk en 1 augustus 2002 is het overgenomen door de huidige eigenaar, de heer Overeem. Bij de brievenbus, even voorbij de Bronckhorst, bevindt zich een kadastersteen welke het begin van Worth-Rheden aangeeft. Het gebied van Worth-Rheden liep van de Bronckhorst tot de Massenweg. Volgens een kaart van Nicolaas Isaäc van Geelkerken uit 1634 stond er stond op de plaats van de huidige Roskam  een herberg  “In het nest”.  De muurankers van de oude herberg vermeldden het jaar 1688.

Het  enkele jaren geleden verbouwde “Hotel de Roskam” werd in 1715 verkocht door de erven Belder aan Adolf Brouwer die het tot 1830 in zijn bezit had en vervolgens kwam de Roskam  in het bezit van de fam. Ketjen die ook de Kruishorst in eigendom had.  In 1899 kwam er een nieuw hotel in chaletbouw, ontworpen door de architect Jos.Th.J. Cuypers.

                                                     Hotel de Roskam rond 1900

Op een oude ansichtkaart, gedateerd 12 augustus 1902 en gericht aan Hotel de Roskam, staat: kamer nr. 5, mevr. M.G. Mac Leod-Zelle. “Lieve Margreet, wij zijn goed gearriveerd, uw liefhebbende Dina van Brienen”. De kaart werd gevonden in een oud boek en is nooit gepost. Mevr. Mac Leod-Zelle, Greta Zelle voor familie en  vrienden,  was de bekende Mata Hari.

Als danseres wist zij met haar verschijning in de 1^e wereldoorlog menig Frans, Duits en Engels officier het hart op hol te brengen en zo militaire geheimen te ontfutselen. Zoals niet anders te verwachten was , stierf de dubbelspionne  in 1917 voor een Frans vuurpeleton, maar men is er nog niet helemaal uit of zij nu werkelijk spionne geweest is. Haar eigen familieleden zeggen, dat zij tot zoiets niet in staat was. Haar man en dochtertje Nonnie liggen op Heiderust begraven. Mac Leod trouwde overigens drie keer en uit zijn 3e huwelijk(of 2e) is ook een dochter met de naam Non. Gegevens over Mata Hari kunt u vinden in het Fries Museum te Leeuwarden.

Margareta Zelle kwam uit het geslacht van Hendrik Lucas Elsinga, geboren rond 1720 te Leeuwarden: (zie generatie 6)

III-E  Minke Cornelis Elzinga, dochter van Cornelis Hendriks Elzinga (II-B) en Grietje van Slooten, wonende te Leeuwarden, is geboren op 23 juli 1786 te Leeuwarden, is Herv. gedoopt op 11 augustus 1786, is overleden op 19 augustus 1856 te Leeuwarden. Minke werd 70 jaar en 27 dagen.

Minke trouwt (kerk) (Herv.) op 5 juni 1808 te Leeuwarden (Westerkerk) op 21-jarige leeftijd met de 22-jarige Adam Zelle, zoon van Herman Otto Zelle en Huberdina Zervaas. Adam, kastenmaker en schrijnwerker, wonende te Leeuwarden, is geboren op 22 november 1785 te Leeuwarden, is overleden op 15 februari 1862 te Leeuwarden. Adam werd 76 jaar, 2 maanden en 24 dagen.

Van Adam en Minke zijn zeven kinderen bekend:

1  Herman Otto Zelle is geboren op 6 februari 1809 te Leeuwarden, zie IV-B.

2  Cornelis Zelle is geboren op 21 januari 1812 te Leeuwarden, zie IV-C.

3  Joukje Zelle is geboren op 29 mei 1815 te Leeuwarden, is overleden op 14 mei 1896 te Leeuwarden. Joukje werd 80 jaar, 11 maanden en 15 dagen.

4  Yge Martens Zelle is geboren op 29 augustus 1818 te Leeuwarden .<6>

Yge trouwt op 26 december 1850 te Het Bildt op 32-jarige leeftijd met de 36-jarige Jeanne Marguerita Louise Deel, dochter van Jean Philippe Marie Deel en Everdina Berends Veen. Jeanne is geboren op 2 oktober 1814 te Oudeschans (gem. Bellingwolde), is gedoopt te Oudeschans.

5  Baukje Zelle is geboren op 5 mei 1821 te Leeuwarden, is overleden op 9 oktober 1832. Baukje werd 11 jaar, 5 maanden en 4 dagen.

6  Jane Zelle, fijnsmid en koperslager, is geboren op 13 maart 1824 te Leeuwarden, is overleden op 26 januari 1897 te Leeuwarden. Jane werd 72 jaar, 10 maanden en 13 dagen.

Jane was gehuwd (1) met Aletta Helena Visser. Jane was gehuwd (2) met Francina Broersma, dochter van Roeloff Broersma en Anna Maria Broersma. Francina is geboren op 3 september 1827 te Leeuwarden, is overleden op 16 januari 1893 te Utrecht. Francina werd 65 jaar, 4 maanden en 13 dagen.

7  Gerrit Jans Zelle is geboren in 1832, is overleden op 10 februari 1901 te Leeuwarden. Gerrit werd 69 jaar.

Generatie IV

(van 1798 tot 1901)

In deze generatie zijn 3 gezinnen met kinderen bekend met in totaal 15 kinderen. Kinderen uit deze gezinnen zijn geboren tussen 1839 en 1855. De kinderen uit deze gezinnen zijn afkomstig uit Peize (6x), Leeuwarden (4x), Dokkum (3x), Zweeloo en Franeker.

IV-A  Sako Hendriks Elzinga, zoon van Hendrik Cornelis Elzinga (III-D) en Anna Sakes van Aalsum, is geboren op 9 april 1813 te Dokkum, is overleden op 3 april 1869 te Dokkum. Sako werd 55 jaar, 11 maanden en 25 dagen.

Sako trouwt op 13 november 1839 te Leeuwarden op 26-jarige leeftijd met Tjetje van Loo.

Van Sako en Tjetje zijn drie kinderen bekend:

1  Hendrik Elzinga is geboren op 8 januari 1842 te Dokkum.

2  Tetje Elzinga is geboren op 29 oktober 1844 te Dokkum.

3  Anna Elzinga is geboren op 28 april 1847 te Dokkum.

IV-B  Herman Otto Zelle, zoon van Adam Zelle en Minke Cornelis Elzinga (III-E), geneesheer en zeilmaker, is geboren op 6 februari 1809 te Leeuwarden.

Herman trouwt op 17 februari 1836 te Utrecht op 27-jarige leeftijd met de 19-jarige Anna Sibilla Schlecht, dochter van Gerhardus Schlecht en Susanna Margaretha van der Schroef. Anna is geboren op 20 juli 1816 te Sonnega.

Van Herman en Anna zijn acht kinderen bekend:

1  Dorothea Johanna Zelle is geboren op 8 maart 1839 te Franeker.

2  Susanna Margaretha Zelle is geboren op 27 augustus 1841 te Peize.

3  Adam Zelle is geboren op 24 november 1843 te Peize.

4  Eleonira Maria Zelle is geboren op 15 juni 1846 te Peize.

5  Johan Philip Zelle is geboren op 10 januari 1849 te Peize, is overleden op 12 september 1849 te Peize. Johan werd 8 maanden en 2 dagen.

6  Johan Reinier Philip Zelle is geboren op 1 augustus 1850 te Peize.

7  Margaretha Huberdina Zelle is geboren op 23 december 1852 te Peize, is overleden op 12 juli 1854 te Peize. Margaretha werd 1 jaar, 6 maanden en 19 dagen.

8  Margaretha Huberdina Zelle is geboren op 16 augustus 1855 te Zweeloo.

IV-C  Cornelis Zelle, zoon van Adam Zelle en Minke Cornelis Elzinga (III-E), koopman, kastenmaker en pettenmaker, is geboren op 21 januari 1812 te Leeuwarden, is overleden op 25 mei 1880 te Leeuwarden. Cornelis werd 68 jaar, 4 maanden en 4 dagen.

Cornelis trouwt op 11 december 1839 te Leeuwarden op 27-jarige leeftijd met de 28-jarige Margaretha (Grietje) Hamstra. Margaretha is geboren op 13 juni 1811 te Leeuwarden, is overleden op 19 januari 1868 te Leeuwarden. Margaretha werd 56 jaar, 7 maanden en 6 dagen.

Van Cornelis en Margaretha zijn vier kinderen bekend:

1  Adam Zelle is geboren op 2 oktober 1840 te Leeuwarden, zie V.

2  Geertruida Zelle is geboren op 16 januari 1842 te Leeuwarden.

3  Minke Zelle is geboren op 7 augustus 1843 te Leeuwarden.

Minke trouwt op 26 april 1877 te Leeuwarden op 33-jarige leeftijd met Jan Willem Tuinenberg.

4  Margaretha Huberdina Zelle is geboren op 7 september 1848 te Leeuwarden.

Margaretha trouwt op 1 juni 1870 te Leeuwarden op 21-jarige leeftijd met Roelof Visser.

Generatie V

(van 1839 tot 1910)

In deze generatie is één gezin met kinderen bekend met 4 kinderen. Kinderen uit dit gezin zijn geboren tussen 1876 en 1881. De kinderen uit dit gezin zijn afkomstig uit Leeuwarden (4x).

V  Adam Zelle, zoon van Cornelis Zelle (IV-C) en Margaretha (Grietje) Hamstra, koopman in hoeden, wonende te Leeuwarden, te 's-Gravenhage en te Amsterdam, is geboren op 2 oktober 1840 te Leeuwarden, is overleden op 13 maart 1910 te Amsterdam. Adam werd 69 jaar, 5 maanden en 11 dagen.

Adam trouwt op 4 juni 1873 te Franeker (is gescheiden op 4 september 1890) op 32-jarige leeftijd (1) met de 31-jarige Antje van der Meulen. Antje is geboren op 21 april 1842 te Franeker, is overleden op 9 mei 1891 te Leeuwarden. Antje werd 49 jaar en 18 dagen.

Van Adam en Antje zijn vier kinderen bekend:

1  Margaretha Geertruida (Mata Hari) Zelle is geboren op 7 augustus 1876 te Leeuwarden, zie VI.

2  Johannes Henderikus Zelle is geboren op 26 november 1878 te Leeuwarden.

3  Cornelis Coenraad Zelle is geboren op 9 augustus 1881 te Leeuwarden, is overleden op 31 mei 1956 te Amsterdam. Cornelis werd 74 jaar, 9 maanden en 22 dagen.

4  Arie Anne Zelle is geboren op 9 augustus 1881 te Leeuwarden.

Adam trouwt op 9 februari 1893 te Amsterdam op 52-jarige leeftijd (2) met de 48-jarige Susanna Catharina ten Hoove. Susanna is geboren op 11 maart 1844 te Amsterdam, is overleden op 1 december 1913 te Amsterdam. Susanna werd 69 jaar, 8 maanden en 20 dagen.

Generatie VI

(van 1876 tot 1956)

In deze generatie is één gezin met kinderen bekend met 2 kinderen. Kinderen uit dit gezin zijn geboren in 1897 en 1898. De kinderen uit dit gezin zijn afkomstig uit Toempoeng Oost-Java en Amsterdam.

VI  Margaretha Geertruida (Mata Hari) Zelle, dochter van Adam Zelle (V) en Antje van der Meulen, danseres, wonende te Leeuwarden, te Leiden, te Java (Ned. Indië), te Amsterdam en te Parijs, is geboren op 7 augustus 1876 te Leeuwarden, is terechtgesteld op 15 oktober 1917 te Parijs-Vincennes. Margaretha werd 41 jaar, 2 maanden en 8 dagen.

Margaretha trouwt op 11 juli 1895 te Amsterdam (is gescheiden op 26 april 1906 te Amsterdam) op 18-jarige leeftijd met de 39-jarige Rudolph MacLeod, zoon van John Brienen MacLeod en barones Dina Louisa Sweerts de Landas. Rudolph, officier bij het K.N.I.L. en zonder beroep, is geboren op 1 maart 1856 te Heukelum, is overleden op 9 januari 1928 te Velp, is begraven te Worth-Rheden bij Arnhem. Rudolph werd 71 jaar, 10 maanden en 8 dagen.

Rudolph was later gehuwd (2) met Elisabeth Martina Christina van der Mast.<7,8> Rudolph was later gehuwd (3) met Grietje Meijer.<9,10>

Van Rudolph en Margaretha zijn twee kinderen bekend:

1  Norman John MacLeod is geboren op 30 januari 1897 te Amsterdam, is vermoord op 27 juni 1899 te Medan Oost-Java (vergiftigd door zijn baboe). Norman werd 2 jaar, 4 maanden en 28 dagen.

2  Jeanne Louise MacLeod is geboren op 2 mei 1898 te Toempoeng Oost-Java, is overleden op 10 augustus 1919 te Velp, is begraven te Worth-Rheden bij Arnhem. Jeanne werd 21 jaar, 3 maanden en 8 dagen.

Noten

 Dat Rheden in 1960 duizend  jaar bestond is bij velen bekend, maar dat er bij de nieuwe rotonde bij de Oranjeweg, daar waar villa Voorheide heeft gestaan (de tuinmuur staat er nog),  bij werkzaamheden  eind jaren ’60 urnen zijn gevonden weten maar weinigen. Deze urnen bevatten naar alle waarschijnlijkheid de resten van onze Worth-Rhedense voorouders en geven ons een kijkje in het leven van de Germaanse bewoners van dit gebied, duizenden jaren geleden. Ook bij de Kruishorst en Rhederhof werden urnen gevonden, thans te bewonderen in het Rijksmuseum voor Volkenkunde te Leiden.

         Villa Voorheide op de hoek Arnhemsestraatweg-Oranjeweg

Links van de straatweg ligt de Holtbankseweg die vroeger tot midden in het dorp liep. Bij de Holtbank (=houtbank) werd recht gesproken en tevens was het de plaats van de markgenoten waar hout werd verkocht door de Holtrichter, bijgestaan door vier  Vorsters in het Rhederbos en twee in het Worth-Rhederbos . De  boswachters die toezicht hielden op het vee in de marken werden Scheuters genoemd. De bank werd gehouden de dag na de Rheder kermis. In die tijd werd die gehouden op St. Mauritiusdag (22 september). In 1628 werd besloten de Holtspraak voortaan te houden op St. Lambertus (17 september). De oude schaapskooi, één van de 19 schaapskooien die Rheden in de 19^e eeuw rijk was,  te zien op een schilderij van Johan Bosveld in Pannekoekhuis Strijland, lag ook aan deze Holtbankseweg. Vlak bij de Holtbank ligt de Stikke Trui, voorheen een geweldige zandafgraving. Nu is deze plek weer volgegroeid met boompjes en struikjes en wordt bevolkt door reeёn en wilde zwijnen.