Cultuurhistorie

Ontstaansgeschiedenis

Ontstaan van de monumentenzorg
Het zaadje voor het ontstaan van de monumentenzorg is begin 1900 door Victor de Stuers gelegd. Deze hoge cultuurambtenaar leefde van 1843 tot 1916. Onder zijn leiding heeft een aantal vrijwilligers de belangrijkste monumenten vastgelegd. Hij deed zijn best om de grootscheepse sloopactiviteiten af te remmen. Later werd deze taak overgenomen door de rijksoverheid. In eerste instantie werd daarvoor een aparte afdeling Kunsten opgericht. Deze afdeling begon met een systematische beschrijving van monumenten. In 1903 werd deze afdeling vervangen door een speciale Rijkscommissie onder leiding van de bekende bouwmeester P.J.H. Cuypers. Uiteindelijk werd in 1947 de Rijksdienst voor de Monumentenzorg opgericht met als belangrijkste taak het beschermen en instandhouden van monumenten.

In 1961 werden de ontwikkelingen verankerd in de Monumentenwet. De wet ging over de bevoegdheden van de overheid en de regels waar de eigenaar van een beschermd monument zich aan moest houden. Deze wet is in 1988 vervangen door de Monumentenwet 1988. Die wet geldt nog steeds, hoewel er wel hard wordt gewerkt aan wijzigingen. In de wet van 1961 werd de monumentenzorg centraal geregeld, terwijl de wet uit 1988 veel taken en bevoegdheden bij de gemeenten heeft gelegd. Het informeren en betrekken van eigenaren, beheerders en andere betrokkenen werd belangrijk

Dynamische ontwikkeling
In de eerste periode lag vooral de nadruk op ‘behoud’ (vastleggen, beschrijven, behouden van monumenten). De laatste jaren is de zorg voor monumenten steeds meer onder de mensen gekomen. Belangrijk is daarbij een verschuiving in ‘taal’. Zo wordt door velen niet langer over monumentenzorg gesproken, maar over Cultuurhistorie. En in plaats van behoud, spreekt men van ‘ontwikkeling’. Het lijkt er dus op dat de ontwikkeling van plekken, omgevingen en gebouwen steeds meer in een dynamische context wordt beschouwd. In plaats van het statische ‘behoud’, is er sprake van een dynamische inpassing in de wensen van vandaag de dag. Dat betekent dat het beleidsterrein Cultuurhistorie, steeds meer raakvlakken heeft met andere beleidsterreinen, zoals Ruimtelijke Ordening. De wortels die begin 1900 zijn geschoten, hebben geleid tot de bloei van een terrein waarvan we dagelijks de vruchten plukken.